1.200 vlamingen verliezen definitief uitkering - VDAB tikt meer werkzoekenden op de vingers

Een jobaanbieding geweigerd of niet komen opdagen bij een bemiddelingsgesprek? Dan hangt u als werkzoekende mogelijk een sanctie boven het hoofd. Vorig jaar deelde de VDAB meer dan 26.000 sancties en waarschuwingen uit. Bijna 1.200 Vlamingen verloren zelfs definitief hun uitkering. Fleur Mees

Op zoek naar een job? Dan heeft u zich verplicht moeten inschrijven bij de VDAB — toch als u in Vlaanderen woont. Zo'n 210.000 Vlamingen zitten momenteel in hetzelfde schuitje. Ongeveer de helft van hen krijgt een werkloosheidsuitkering en wordt daarom nauw opgevolgd door de VDAB.

In ruil voor die financiële steun verwacht de overheid wel dat een werkzoekende enkele plichten vervult. Zo moeten ze af en toe op gesprek bij een bemiddelaar, moeten ze een opleiding volgen, actief solliciteren of ingaan op een werkaanbieding. Als blijkt dat iemand te weinig inspanningen doet om een job te vinden, dan kan de VDAB hen sanctioneren.

Meestal tijdelijk

En dat deed de Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst ook. In 2024 gaf ze 26.172 sancties en waarschuwingen. Dat blijkt uit cijfers die Vlaams Parlementslid Ine Tombeur (N-VA) opvroeg bij minister van Werk Zuhal Demir (N-VA). Dat is het op één na hoogste aantal van de afgelopen vijf jaar. Alleen in 2023 werden er meer (28.947) reprimandes gegeven. Volgens de VDAB piekte dat cijfer toen, omdat de dienst een inhaalbeweging maakte na de pandemie toen fysieke controles moeilijker waren. Eén werkzoekende kan trouwens meerdere sancties en waarschuwingen krijgen — er zijn dus minder mensen berispt dan er berispingen zijn.

Vorig jaar deelde de VDAB 15.800 keer ook effectief een sanctie uit. In de meeste gevallen (9.743) ging het om een tijdelijke straf: een werkzoekende verliest dan tijdelijk (een deel van) zijn of haar uitkering. Wie bijvoorbeeld niet komt opdagen op een gemaakte afspraak, een slechte evaluatie krijgt of een jobaanbod weigert, kan z'n financiële steun voor vier weken tot één jaar verliezen. In de praktijk wordt een uitkering doorgaans slechts voor een kortere periode afgenomen of verminderd. Bijna de helft van die tijdelijke sancties duurt namelijk maximaal twee maanden. Een derde van de gesanctioneerden verliest wel tot vijftien weken (een deel van) hun uitkering.

Als dan blijkt dat een werkzoekende z'n plichten aan zijn laars blijft lappen, kan de VDAB ook een definitieve sanctie opleggen. In 2024 verloren daarom 1.173 Vlamingen definitief hun uitkering. Dat betekent dat iemand opnieuw aan de slag zal moeten gaan voor hij ooit weer aanspraak kan maken op een uitkering.

Strenger ingrijpen

Het klopt dus niet dat een werkloosheidsuitkering altijd tot 'in de eeuwigheid' loopt: als een werkzoekende er de kantjes vanaf loopt, dan kunnen de gewesten wel degelijk financieel ingrijpen. In de toekomst is minister Demir van plan om die hefboom nog meer te gebruiken.

Vanaf 1 januari 2026 zal iedere werkloze die jonger dan 55 jaar is en langer dan twee jaar geen job heeft, z'n uitkering verliezen. Dat besliste de federale regering. Maar als iemand al eerder amper meewerkt in zijn zoektocht naar werk, wil Demir dat de VDAB al vroeger en strenger ingrijpt. Daarom lanceerde ze in februari al een actieplan. Zo zal wie twee keer een misstap begaat z'n uitkering verliezen en wordt solliciteren vanuit het buitenland uit den boze. Die maatregelen zijn volgens Demir noodzakelijk om werklozen aan de slag te krijgen en ooit een werkzaamheidsgraad van 80% te bereiken. In Vlaanderen is dat doel bijna in zicht, met momenteel 78% van de mensen aan de slag.